بررسی تأثیر کم‌آبیاری و کود دامی بر خصوصیات کمی و کیفی اسفرزه (Plantago ovata Forssk.) در منطقه سیستان

به‌منظور بررسی واکنش عملکرد، اجزای عملکرد و خصوصیات کیفی گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovata Forssk.) به کم‌آبیاری و کود دامی آزمایشی در سال زراعی 86-85 در پژوهشکده تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل به اجرا در آمد. آزمایش به‌صورت اسپیلت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. تیمارهای آبیاری (فاکتور اصلی) در چهار مرحله رشدی گیاه (a1: آبیاری در سه مرحله سبز شدن، به ساقه رفتن و گلدهی؛ a2: آبیاری در دو مرحله به ساقه رفتن و گلدهی؛ a3: آبیاری در مرحله سبز شدن و گلدهی؛ a4: آبیاری فقط در مرحله گلدهی) در کرتهای اصلی و تیمارهای فرعی شامل سه سطح کود گاوی کاملاً پوسیده (در مقادیر عدم مصرف کود دامی، 20 و 40 تن کود دامی در هکتار) در کرتهای فرعی قرار گرفتند. صفات اندازه‌گیری شده شامل عملکرد و هفت صفت در ارتباط با آن بود. دو شاخص کیفی فاکتور تورم و درصد موسیلاژ نیز مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تیمارهای آبیاری بر روی عملکرد و سایر صفات بجز وزن هزار دانه و بیوماس دارای تأثیر معنی‌داری بوده است. بیشترین عملکرد بذر هنگامی بدست آمد که آبیاری در سه مرحله رشدی انجام شد (228 کیلوگرم در هکتار). کود دامی نیز بر روی کلیه صفات بجز ارتفاع گیاه و وزن هزار دانه دارای تأثیر معنی‌داری بود. اثر متقابل این دو فاکتور در کلیه صفات بی‌تأثیر بود. همچنین این دو فاکتور بر صفات کیفی مورد بررسی نیز دارای تأثیر معنی‌دار نبودند. بنابراین بنظر می‌رسد در شرایط آب و هوایی سیستان وجود حداقل 3 بار آبیاری پس از کاشت و 40 تن کود دامی برای اسفرزه ضروری ‌باشد.